Samen met een aantal ouders van kinderen met een (ernstig) meervoudige beperking heb ik afgelopen week een training gevolgd Met elkaar op ontdekkingstocht naar een meer inclusieve samenleving. Mijn kind is niet een beperking maar heeft een beperking. Het wordt zo vaak gezegd, maar geef daar maar eens invulling aan.
Een van de grootste ontdekkingen was hoe helpend het kan zijn onderscheid te maken tussen activiteit en rol. We doen het aan de hand van het voorbeeld ‘Hoe Kees zelf een douchekop gaat kopen’. Kees is gek op douchen en als zijn douchekop kapot is moet er een nieuwe komen. Het is Kees zijn douche, dus ja, laat hem zelf een douchekop uitkiezen en kopen. Het klinkt heel makkelijk, maar als je bedenkt dat Kees in een rolstoel zit en niet kan praten wordt het plaatje ietsje anders. Na de nodige voorbereidingen stappen Kees en zijn begeleider een uurtje later de bouwmarkt in. Als de begeleider pogingen doet te ontdekken hoe het water uit de verschillende douchekoppen komt, kan de verkoper het niet laten zich er mee te bemoeien. Hij laat Kees uitgebreid de verschillen zien tussen al de verschillende douchekoppen in het schap. De begeleider van Kees haakt al snel af, Kees niet en na een half uur heeft Kees zijn ideale douchekop.
Hoe een activiteit veranderde in een rol. Kees ging niet op stap met de begeleider – even de deur uit en een boodschap doen - nee Kees werd consument. De verkoper zag Kees niet als iemand met een beperking, nee hij zag hem als klant die een douchekop moet hebben die bij hem past.
Dit voorbeeld leidt tot mooie inzichten en gesprekken in de groep. Kan het voor iedereen, maakt het uit wat voor beperking je hebt. Al snel komen we met elkaar tot de conclusie dat het inderdaad niet uitmaakt. Maar wel dat het heel erg zoeken is en een andere manier van denken vraagt. Een van de deelnemers brengt een voorbeeld in. “Mijn kind houdt erg van toneel. De toneelgroep binnen de instelling is opgeheven. Hij vindt het erg jammer en ik ben druk bezig te kijken of er niet een nieuwe toneelgroep kan komen binnen de instelling”. Met elkaar gaan verkennen we de vraag. “Jouw zoon durft op het toneel te gaan staan voor een groep van honderd toeschouwers. Is dat een talent? Jazeker, want het merendeel van ons durft dat niet”. Dat is een mooie, eerste ontdekking, die binnenkomt bij moeder, ja haar zoon heeft inderdaad dat talent en steelt vaak de harten van de toeschouwers. Een nieuwe toneelgroep binnen de instelling, prima, maar blijft het dan niet een activiteit? De eerste suggestie: ‘Ga naar de plaatselijke toneelvereniging en vraag of hij met hen mee kan doen’, schieten we af. Nee dat zal vast niet kunnen. Maar van het horen van de tips van de trainer worden we enthousiaster en enthousiaster: Ga eerst eens samen naar een voorstelling van een plaatselijke toneelvereniging, kijk wat ze spelen, welke mensen er bij zitten. Doe dat bij meerdere toneelverenigingen, kijk wat het met je zoon doet én met de mensen van de toneelvereniging en het publiek. Wat zou een volgende stap kunnen zijn? Laat je zoon na afloop een paar toneelspelers een bloem geven als dank voor de voorstelling. Zo wordt je zoon een zichtbare supporter. Kijk hoe spelers er op reageren. Is er een klik? Ga vanuit dat contact verder. Oftewel: Onderzoek hoe hij vanuit zijn talent, interesse en activiteit een rol kan innemen.
Vol met nieuwe inzichten en vragen nemen we afscheid van elkaar.
Terug naar huis, blijft het door mijn hoofd spoken. Wat leert mij dit over de Prokkelweek. Een week vol activiteiten tussen mensen met zonder verstandelijke beperking. Hoe kunnen we deelnemers die meedoen aan een van die honderden activiteiten op dit spoor zetten? Het gebeurt regelmatig dat deelnemers dat benoemen, dat de persoon met een beperking waarmee ze een activiteit hebben gedaan, veel meer kon dan dat ze dachten. Hoe kun je dit (bewustwordings)proces verwoorden en zichtbaar maken Zou ook hier het onderscheid tussen rol en activiteit kunnen helpen? Een mooie ‘opdracht’ voor de Prokkelweek van 2020.
Prokkeldialoog in Kleur, 28 januari 2020
Marian Geling
projectleider bij Netwerk Rondom en bij Stichting Prokkel
