Gehandicaptenzorg in de knel door toename ernstig verstandelijk beperkten

Het aantal ernstig verstandelijk beperkten in Nederland neemt snel toe. De gehandicaptenzorg worstelt met de toename van probleemgedrag onder cliënten.

Het aantal zware indicaties bij het Centrum Indicatiestelling Zorg steeg de afgelopen zeven jaar met ruim 55 procent. In 2011 kende Nederland nog 65.545 verstandelijk gehandicapten met de zogeheten indicaties ZZP 3 tot en met 8. Begin dit jaar waren dat er 101.960.

Bewoners hebben meer zorg nodig, te weinig personeel; de spanningen lopen op bij De Zijlen in Tolbert

Bestuurder Eric Zwennis van gehandicaptenorganisatie De Zijlen in Tolbert stelt dat er in de hele gehandicaptenzorg sprake is van zwaardere complexiteit bij een groep cliënten met ernstige beperkingen. Zijn collega regiodirecteur Dytmer Hettinga van ‘s Heeren Loo bevestigt dat beeld. ,,We zien overal een toename van de zwaardere en complexe zorg. Steeds vaker krijgen mensen de hoogste indicatie.’’

Tekort aan personeel
De oorzaken voor de groei zijn divers. Verstandelijk gehandicapten worden steeds ouder. Tegelijk komen er meer jonge gehandicapten bij doordat vrouwen op oudere leeftijd zwanger worden en er meer vroeggeboren kinderen met extreem laag geboortegewicht in leven blijven.

Learn more
Daar staat een daling van het aantal kinderen met down tegenover, door zwangerschapstesten. Een deel van de stijging komt ook doordat kinderen van niet-westerse migranten pas sinds kort de zorg weten te vinden, en het aantal neef-nichthuwelijken in die groep vrij hoog is.

Tegelijk met die groei loopt in de hele gehandicaptenzorg het tekort aan personeel flink op. Er zijn toenemende spanningen bij tal van organisaties in het Noorden. Zo kwamen vakbondsleden bij Trajectum (voormalige Hoeve Boschoord) vorig jaar in actie met een zwartboek, en waren er eerder dit jaar vakbondsacties bij De Trans, een instelling in Drenthe en Oost-Groningen.

De belangrijkste oorzaak van de groei is de vergrijzing. ,,Vroeger werden gehandicapten niet zo oud’’, zegt Hettinga van ‘ s Heeren Loo. ,,Tegenwoordig weten we steeds beter hoe we voor mensen kunnen zorgen, en worden ze dus ook ouder. Daarmee krijgen ze ook vaker de ziektes en beperkingen die bij ouderdom horen.’’

Ook verstandelijk gehandicapten worden dement, naast hun al bestaande beperking, en kunnen last krijgen van depressies of angsten.

Citaten uit rapport:
...De cliënt komt over het algemeen uit een sociaal zwakker milieu en kan daardoor niet altijd terugvallen op een betrouwbaar steunsysteem van familie of sociaal netwerk. De cliënt is niet gewend rekening te houden met anderen, is gericht op zichzelf, zijn eigen behoeften en de snelle bevrediging hiervan. Hij is vaak op jonge leeftijd al op verschillende domeinen in problemen gekomen; er is veelal sprake van schulden, verslavingsproblematiek en crimineel gedrag...
...De cliënt overschat zichzelf en is beïnvloedbaar, gemakkelijk over te halen om dingen te doen die de mensen om hem heen aanraden....
... De ontwikkeling van de maatschappij gaat te snel voor deze doelgroep, er is minder tolerantie voor afwijkend gedrag en het is door internet makkelijker geworden om in de problemen te komen. Het gaat daarbij om een potentieel zeer grote doelgroep, naar schatting 1.4 miljoen mensen...

Het komt ook doordat de licht-gehandicapten tegenwoordig minder in de instellingen wonen, vermoeden de zorgbestuurders, en staat ook in een rapport van het ministerie van VWS (bron: RebelGroup in opdracht van ministerie VWS). De afgelopen tientallen jaren is er een beweging geweest uit de grote instellingen in de bossen, naar kleinschalige woonvormen in de woonwijken. Dat kunnen mensen met lichte beperkingen aan. De mensen met zwaardere beperkingen blijven achter in de instellingen. Ze hebben daar eerder last van elkaars probleemgedrag.

Mensen met lichte beperkingen vallen vaker buiten de boot
Opvallend is ook dat veel ‘nieuwe’ ernstig beperkten niet eens zo’n extreem laag IQ hebben, stelt het rapport. Doordat de samenleving steeds complexer wordt, vallen meer mensen met slechts lichte beperkingen buiten de boot. Ze komen soms eerst in beschermde woonvormen terecht of krijgen thuis zorg.

Dat is een grote groep, waarvan een deel uiteindelijk zo sterk achteruit gaat dat de ‘gesloten’zorg voor verstandelijk beperkten de enige uitweg is. Blootstelling aan criminaliteit, drugsgebruik en de gemakkelijke ’verleidingen van het internet’ niet helpen.

Hettinga vermoedt dat het ook te maken heeft met de vele vormen van pgb-zorg, zorg door kleine bedrijfjes via persoonsgebonden budgetten, zoals zorgboerderijen. ,,Heel mooi voor mensen die het aan kunnen. Maar de deskundigheid ontbreekt soms wel bij zulke kleine bedrijven. Mensen kunnen daardoor jarenlang niet de zorg krijgen die ze eigenlijk nodig hebben, waardoor ze er uiteindelijk slechter aan toe zijn. Dan komen ze in slechtere toestand uiteindelijk weer terug in de instelling.’’

Vakbondsbestuurder Camara van der Spoel van de FNV maakt zich zorgen over de grotere druk die dit geeft op de medewerkers in deze zorg. Ze rent de laatste jaren van de ene haard van onrust naar de andere. ,,Er is overal personeelstekort’’, merkt ze. ,,Maar in de jaren hiervoor was er personeel genoeg, en werden veel kleine contracten aangeboden. Die waren gemakkelijk in te roosteren rond de spitsuren. Dan werkten mensen drie uur per dag maar moeten ze wel vijf of zes dagen komen werken. Veel mensen zijn gevlucht uit de sector, die waren de continue druk zat. Ze kozen dan liever voor een baan bij de Aldi.’’

Vaste contracten en hogere lonen nodig
Met het grote personeelstekort dat er nu is, zouden ze weer vaste contracten moeten beiden, vindt de bond. ,,Vaste contracten met voldoende uren, hogere lonen en een goede balans werk-privé’’, zegt Van der Spoel.

Er wordt op tal van plakken gewerkt met zelfsturende teams. ,,Dat lijkt leuk maar legt ook weer een grotere druk op de medewerkers zelf, die zelf meer administratie en extra coördinerende klussen krijgen. Maar als ze problemen dan zelf willen oplossen, hebben ze de bevoegdheid weer niet.’’

Daar komt nog bij dat het personeel in de zorg zelf ook steeds ouder wordt. ,,Er is nu een generatie medewerkers aan het werk die nog nooit zo oud is geweest’’, zegt Van der Spoel. ,,Het is zwaar werk, en mensen werken er soms al vanaf hun zeventiende. Maar nu de aow-leeftijd omhoog gaat, beginnen sommigen zich echt af te vragen of ze dit nog wel vol kunnen houden’’

Bron: https://www.dvhn.nl/groningen/Gehandicaptenzorg-in-de-knel-door-toename-ernstig-verstandelijk-beperkten-23668933.html 

Pin It

training verwanten en vrienden

Het lijkt moeilijk om het netwerk rondom uw verwant of vriend, de zorgbehoevende, in kaart te brengen, maar dat is het niet.

Lees meer

Thema-bijeenkomst

Een door u georganiseerde thema-bijeenkomst kunnen wij inhoudelijk verzorgen. 

Lees meer

bijeenkomst voor cliëntenraden

Bij deze introductiebijeenkomst wordt geschetst wat een netwerk rondom een zorgbehoevende inhoudt en wat daar bij komt kijken.

Lees meer

training voor professionals

Professionals hebben of krijgen te maken met het netwerk dat iemand rondom de zorgbehoevende heeft gevormd of wil creëren.

Lees meer